Bij het brouwen van bier gebruiken we hop, deze geeft het bier een bepaalde bitterheid. Door verschillende recepturen is het ene bier bitterder dan het andere. Maar hoe zit het precies met deze bitterheid en wat betekent IBU eigenlijk?
Soms zie je het terug op een bieretiket: De IBU waarde. Als bierliefhebber weet je misschien dat deze waarde staat voor de bitterheid van het bier. En aan de hand daarvan weet je ongeveer wat je van het bier kan verwachten. Zo kun je er bijna vanuit gaan dat je bij een hoge IBU-waarde een bitter bier gaat uitschenken.
Wat maakt het bier bitter?
De bitterheid wordt over het algemeen afgegeven door de gebruikte hop. Zo zijn verschillende soorten hop waaronder bitterhoppen, maar ook aroma, – en dubbeldoelhoppen. Het alfazuurpercentage bij een bitterhop ligt wat hoger dan dat bij een aromahop. Een bitterhop geeft door dat hogere percentage dus iets meer bitterheid aan het bier.
Brouw je een bier met hop waarvan het percentage hoog ligt, dan weet je dat het bier wat bitterder zal smaken dan een bier waarvan het percentage lager ligt.
Verder speelt ook het moment van de hop toevoeging een grote rol. De kooktijd van de hop heeft dus een grote invloed op hoe bitter het bier kan worden. Het gaat daarbij vooral om de tijdsduur waarin de hop wordt gekookt. Hoe langer dit is, hoe bitterder het uiteindelijke bier wordt. Tijdens het koken zullen de alfazuren een namelijk isomeren. En dit isomeren zorgt uiteindelijk weer voor de bitterheid van bier.
Wat is IBU eigenlijk?
De afkorting IBU staat voor International Bitterness Units. De waarde geeft eigenlijk het aantal milligrammen alfazuren per liter bier aan. Het is verder een internationale standaard om de hopbitterheid van een bier aan te geven. Hop heeft namelijk een bepaalde hoeveelheid alfazuren en dit percentage bepaald de uiteindelijk bitterheid van het bier.
formule:
1 IBU = 1 milligram iso-alfazuur per liter bier
Naast IBU is er ook de EBU. Deze staat voor European Bitterness Units. Dit is in feite dezelfde waarde en er zit nauwelijks verschil tussen beide.
| IBU / EBU | SMAAK |
|---|---|
| 5 – 20 | Weinig bitter |
| 20 – 30 | Bitterig |
| 30 – 40 | Bitter |
| > 40 | Zeer bitter |
Bitter of juist hoppig
Soms hoor je wel eens: dit bier is goed hoppig. Dat komt dan waarschijnlijk door de gebruikte hoppen. Een goede hoppigheid uit zich namelijk meestal in een lekker en bitter bier met vooral een aromatische smaak. Zo kun je smaken van tropisch fruit, citrus of juist weer aardse smaken waarnemen.
Hop wordt vooral gebruikt vanwege de conserverende werking, waardoor het bier langer te bewaren is. Verder geeft het dus in bepaalde mate bitterheid aan het bier en dus aroma’s die fruitig van aard kunnen zijn.
De gebruikte hop bepaalt niet alleen de bitterheid
Het geeft zoals gezegd een bepaalde mate van hopbitterheid aan. Echter zijn er ook andere factoren die het bier zijn bitterheid geven. Hierbij kun je denken aan de gebruikte mouten, zoals geroosterde mout, of aan toegevoegde kruiden.
Het kan dus zijn dat een bier met een hoog IBU waarde als minder bitter wordt ervaren, dan een bier met een lage waarde. Dit kan bijvoorbeeld als er bij het laatste bier bijvoorbeeld geroosterde mouten zijn gebruikt.
Gebruik je donkere mouten, maar wil je minder bitterheid dan wel minder wrangheid aan je bier? Kies er dan voor om deze mouten te coldsteepen.
Bitterheid van hop uit de tuin
Ga je een bier brouwen met hop uit de eigen tuin? Dan kan het misschien wel lastig zijn om te weten hoe bitter deze hop is. Online is wel het een ander ander te vinden over de verschillende hopsoorten. Dus als je weet wat voor soort je hebt, dan kun je de range gebruiken om bij benadering de bitterheid te bepalen.
Het alternatief is om zelf een hopthee te trekken. Door te proeven ervaar je met een beetje geluk hoe bitter de hop kan zijn als je ermee gaat brouwen. Ook deze methode is niet erg precies. Het is vooral op basis van je gevoel. Maar weet dat het een manier kan zijn in ieder geval om een indruk te krijgen.
Het balanceren van bier bitterheid in thuisbrouwen
Als thuisbrouwers streven we natuurlijk naar een evenwicht in bitterheid in onze bieren. Dat is natuurlijk ook iets wat vrij essentieel is voor de smaak. Gelukkig zijn er wel wat technieken en tips die je helpen bij het aanpassen en het balanceren van de bitterheid in jouw bier bij het brouwen.
Zo kan het behandelen van het brouwwater al helpen om balans te brengen. Daarnaast kan het gebruik van verschillende hopsoorten en is het aanpassen van de kooktijd een prima methode om de bitterheid van het uiteindelijke bier te beïnvloeden.
De invloed van waterprofiel op bierbitterheid
Zoals hierboven als is aangestipt speelt de waterkwaliteit en het mineralenprofiel een grote rol in de beleving van bitterheid in bier. Gelukkig kun je het water behandelen als je hiermee gaat brouwen. Het mooie is daarbij dat je verschillende waterprofielen zelf in je keuken kunt samenstellen. Op deze manier kun je spelen met het effect van water op de bitterheid van het bier.
