Een reis die ik de laatste tijd afleg is het brouwen van traditionele bierstijlen zoals de dubbel en tripel. Het zijn stijlen zijn die ik wel kan waarderen en daarom ben ik aan de slag gegaan met het brouwen van abdijbieren.
Door al het geweld in de craftbeer wereld en dan zeker ook het snel wisselende assortiment in de supermarkt doet de echte klassiekers soms vergeten. Zelf laat ik tegenwoordig steeds vaker de grote en duurdere blikken staan. Als alternatief probeer ik te kiezen voor een abdijbier van bijvoorbeeld Westmalle, Chimay of een andere klassieker.
Sinds een tijdje heb ik daarom echt een zwak gekregen voor de dubbel en tripel bieren. Neemt natuurlijk niet weg dat ik al het andere links laat staan. Dat gezegd hebbende pak ik regelmatig een aantal bieren uit dezelfde stijl om op een avond te drinken. Het is bovendien best bijzonder om te zien wat de onderlinge verschillen zijn. En het biedt daarnaast veel inspiratie om zelf mee aan de slag te gaan.
Al met al begin ik de abdijbieren weer opnieuw te waarderen. Er zitten echte klassiekers tussen en het is jammer dat de badgehonger van Untappd een soort van afstand heeft gecreëerd. Ik spreek hier overigens vooral voor mezelf, dus voel je zeker niet aangesproken.
Wat zijn de stijlen die vallen onder abdijbieren?
Over het algemeen zijn het toch wel de bierstijlen blond, dubbel, tripel en quadrupel die we kunnen scharen onder de noemer abdijbieren. Dit neemt overigens niet weg dat er trappisten en abdijbrouwerijen zijn die ook andere stijlen brouwen, zoals bijvoorbeeld een wit/weizen of IPA.
We zien abdijbier vaak wel als een eigen bierstijl, maar het is dus eigenlijk een verzameling van meerdere stijlen. De naam geeft overigens wel de oorsprong aan. Het werd vroeger voornamelijk gebrouwen door monniken. Het brouwen was voornamelijk bedoeld voor eigen gebruik. We hebben het dan wel over een lichte variant die we vandaag de dag kennen als de extra of als patersbier.
Later werd het bier ook verkocht om te kunnen voorzien in het onderhoud van de abdij. De opbrengsten komen altijd ten goede aan de abdij of het werk dat de monniken verrichten. Tegenwoordig worden de bieren overal wel gebrouwen en heeft bijna elke brouwerij wel een blond, dubbel, tripel of quadrupel in het assortiment.
Abdijbier vs Trappistenbier?
Nog even terugkomen op dat trappistenbier, want wat is dat nu eigenlijk? Trappistenbier (ook wel trappist genoemd) is bier dat wordt gebrouwen door trappisten. Dit zijn monniken in de orde der cisterciënzers. Het bier wordt gebrouwen in een abdij, waardoor het dus abdijbier is. Dit houdt overigens niet in dat abdijbier dus ook trappistenbier is.
Bij trappist wordt vrij snel gedacht dat het een biersoort is, maar dat is niet juist. De naam geeft de herkomst aan en de monniken brouwen biersoorten die ook elders gebrouwen kunnen worden. Er zijn trappisten die bierstijlen als dubbel, tripel of IPA brouwen.
Bij Trappist worden echt de regels gevolgd, het is niet zomaar een kenmerk dat gegeven wordt. Er moet aan een aantal voorwaarden worden voldaan. Vergeleken met abdijbier is dat best streng, want Leffe is bijvoorbeeld een abdijbier, maar wordt gewoon in de bierfabriek van AB-Inbev in Leuven gebrouwen. Van het romantische van een abdij is hier dus echt niets van te vinden.
De naam Trappist is beschermd
Trappist is een beschermde naam en om deze te mogen gebruiken moet aan een aantal voorwaarden worden voldaan. Deze voorwaarden zijn opgesteld door de Internationale Vereniging Trappist (IVT).
- Het bier moet binnen de muren van de eigen abdij worden gebrouwen of in de nabijheid ervan. Kortom: het mag niet worden uitbesteed.
- Het brouwen wordt gedaan door of onder toezicht van de monniken en het exploiteren ervan moet ondergeschikt zijn aan het klooster.
- Alles wat wordt verdiend is voor het levensonderhoud van de monniken en voor onderhoud van het klooster. Het geld dat overblijft moet een sociaal doel, zoals goede doelen, dienen.
Als het bier volgens de regels is gebrouwen, dan mag de naam Trappist en het bijbehorende logo “Authentic Trappist Product” gebruikt worden. Door dit ATP-logo kun je erkende trappistenbieren dus eenvoudig herkennen.
De productie van Trappistenbier
De productie van trappistenbier is een precies proces dat plaatsvindt binnen de muren van een Trappistenklooster. Het bier wordt verder gebrouwen onder strikte controle van de monniken, volgens traditionele recepten en methoden die vaak eeuwenoud zijn.
Het gebruik van hoogwaardige ingrediënten is bij de productie essentieel. De monniken zorgen er verder voor dat elke stap, van het maischen en koken tot het fermenteren en bottelen, met de grootste zorg wordt uitgevoerd. Het resultaat is een bier van uitzonderlijke kwaliteit en complexiteit, dat de geest en tradities van het klooster weerspiegelt.
Smaakprofielen van trappistenbier
Trappistenbieren staan verder bekend om hun rijke en diverse smaakprofielen. Ze variëren van licht en fruitig tot donker en robuust. Lichtere stijlen, zoals de tripel, hebben vaak tonen van citrus, kruiden en gist, met vaak een frisse en soms licht bittere afdronk.
Donkere trappistenbieren, zoals de dubbel en quadrupel, kenmerken zich juist door de smaken van karamel, gedroogd fruit, specerijen en chocolade. Bijna altijd gaat dit gepaard met een volle en complexe mondgevoel. De balans tussen zoetheid, bitterheid en alcohol zorgt voor een unieke en verfijnde drinkervaring.
Is Trappist altijd bier?
Nee, de naam Trappist geldt voor de abdij en alleen als deze is aangesloten bij de orde der Cisterciënzers. Daarnaast zijn er verschillende manieren om te voorzien in het levensonderhoud. Dit betekent dus dat het brouwen van bier niet de enige manier is.
Enkele andere manieren waarmee trappisten voorzien in het levensonderhoud zijn onder andere de productie van wijn, zeep, likeur, kazen en chocolade.
Welke trappisten zijn er eigenlijk?
In totaal zijn er 21 abdijen aangesloten bij de IVT, hiervan mogen er 11 zich officieel trappistenbrouwerij noemen.
In Nederland zijn twee trappistenbrouwerijen te vinden: La Trappe en Zundert. La Trappe wordt gebrouwen door Abdij Koningshoeven in Berkel-Enschot en Zundert gebrouwen door abdij Maria Toevlucht in Zundert.
De meeste trappisten bevinden zich echter in België: Chimay, Orval, Rochefort, Westmalle en Westvleteren.
Gestopte trappistenbrouwerijen
Abdij De Achelse Kluis (België) bekend van Achel draagt sinds 2021 het ATP-logo niet meer. De laatste monniken zijn uit de abdij vertrokken en de abdij is verkocht aan een ondernemer.
In 2022 maakte Saint Joseph’s Abbey (Verenigde Staten) bekend te stoppen met het brouwen van het Spencer bier.
De Oostenrijkse trappistenbrouwer Stift Engelszell maakte helaas in 2023 bekend te stoppen met het brouwen van bier.
Overzicht met actieve trappistenbrouwerijen
Hierbij een klein overzicht van de trappisten waarvan je het bier vandaag de dag wel redelijk goed moet kunnen verkrijgen.
| Bekend onder | Abdij | Locatie |
|---|---|---|
| La Trappe | Abdij Koningshoeven | Nederland |
| Zundert | Abdij Maria Toevlucht | Nederland |
| Chimay | Abdij van Scourmont | België |
| Orval | Abdij van Orval | België |
| Westmalle | Abdij Onze Lieve Vrouw van het Heilig Hart | België |
| Westvleteren | Abdij Sint-Sixtus | België |
| Rochefort | Abdij Notre Dame de Saint-Remy | België |
| Mount St. Bernard | Abdij van Mount Saint Bernard | Verenigd Koninkrijk |
| Mont des Cats | Abdij Mont des Cats-Trappist | Frankrijk |
| Tre Fontane | Abdij delle Tre Fontane | Italië |
| Cardeña | Abdij van San Pedro de Cardeña | Spanje |
Ik heb zowel Mont des Cats als Cardeña (sinds 2014 lid) opgenomen in deze lijst. Ze worden weliswaar als trappist bestempeld door de Internationale Trappist Vereniging, maar ze mogen het Authentic Trappist Product logo niet voeren. Dit komt omdat het bier niet binnen eigen abdij wordt gebrouwen.
Mijn stappen in het brouwen van dubbel of tripel
Ik heb de afgelopen jaren echt van alles gebrouwen. Zo heb ik pale ales gebrouwen, maar ook stouts en porters. Ik heb wel gemerkt dat er eigenlijk te veel bierstijlen zijn om te brouwen en dat gaf zo nu en dan wat keuzestress. Wat moet ik nu weer gaan verzinnen?
Op een gegeven moment heb ik voor mezelf besloten om terug te gaan naar ‘de basis’. Allereerst vind ik het belangrijk om te brouwen wat ik zelf lekker vind. Voor mij zijn dat toch wel de abdijbieren. En daarnaast wil ik me vooral gaan focussen op het perfectioneren van recepten voor een aantal bierstijlen.
Met die gedachte ben ik uitgekomen op het brouwen van tripels en dubbels. Dit wil niet meteen zeggen dat ik continu liters van deze twee stijlen op fles heb staan. Zo nu en dan maak ik wel eens een uitstapje om iets anders lekkers uit de ketel te laten lopen.
Lezen over de traditionele bierstijlen
Door regelmatig zo’n klassieker te drinken leer je de eigenschappen goed kennen. Daarnaast ben ik me gaan inlezen. Een boek dat me erg goed op weg heeft geholpen is Brew like a Monk, geschreven door Stan Hieronymus. In dit boek gaat de auteur dieper in op de eigenschappen van de abdijbieren gebrouwen door trappisten en andere abdijen.
Daarnaast wordt er dieper ingegaan op de ingrediënten. Welke moutsoorten kun je bijvoorbeeld gebrouwen en welke hoppen zijn geschikt. En hoe ga je om met suikers? Want monniken gebruiken best veel suiker. En dat gebruik heeft twee mogelijke redenen.
- Zo wordt het gebruikt om de vergistingsgraad te verhogen, terwijl het bier toch voller van smaak blijft door de onvergistbare suikers.
- Of het wordt juist gebruikt om met een droger bier te eindigen.
Wat ik verder heb meegenomen is dat de klassieke trappisten vrijwel geen kruiden toevoegen aan het bier. De kruidigheid komt daar vooral uit de gebruikte mouten en de gist. Deze gist is overigens weer kenmerkend voor de stijlen. Dus wil je een abdijbier brouwen, kies dan vooral voor een Belgische giststam.
Zelf abdijbier brouwen
Met al die wijsheid in gedachten ga ik de komende tijd aan de slag met het brouwen van deze klassieke Belgische bieren. Op dit moment ben ik het recept van mijn tripel aan het verfijnen. Door telkens een parameter in het recept aan te passen hoop ik uit te komen op een tripel waar ik erg tevreden over mag zijn.
Sinds vorige maand ben ik ook gestart met het brouwen van een dubbel. Zo kan ik thuis ook wat meer afwisselen en drink ik dus niet alleen maar tripels. Voor beide ben ik dus het recept aan het verfijnen.
Ik hoop dat ooit echt tevreden ben, waardoor ik de stap durf te zetten om dit bier als zijnde huurbrouwer op de markt te brengen. Maar zover is het nog niet en blijf ik dus lekker oefenen met het brouwen van deze abdijbieren. Want mijn motto op dit moment is “als je iets vaak genoeg doet, dan wordt je er vanzelf goed in!”
