Een stout gerijpt op port vaten, een quadrupel dat op whiskeyvaten heeft gelegen. Je ziet steeds meer barrel aged bieren. Het rijpen, oftewel barrel aging, op houten vaten geeft namelijk een extra dimensie aan het bier.
Barrel aged bieren zijn in mijn optiek vaak wat doorleefder. De smaak van het hout, vanille en soms is de boozyness (het alcoholische) van de voorganger zijn vaak goed te proeven.
Je moet er natuurlijk wel van houden. Ik kan het persoonlijk vaak wel waarderen. Ik vind het rijpen op de gebruikte vaten eigenlijk ook wel een mooie bonus. Als bierliefhebber wil je namelijk meer smaken beleven en door iets meer geld uit te geven kun je deze dus ook krijgen. Een goed voorbeeld is een mooi bier gerijpt op whiskyvaten, dat laatste is qua smaken al erg divers.
In het kort
- Wat is het? Barrel-aged bieren zijn bieren die gerijpt zijn in houten vaten, waardoor ze extra smaken opnemen van het hout en de eerdere inhoud van het vat, zoals whisky of port.
- Smaak beïnvloedt: Het type vat bepaalt de smaak. Zo geven whiskyvaten diepe en rokerige tonen, terwijl wijnvaten fruitige en zure smaken toevoegen.
- Duur en tijdrovend: Door het rijpingsproces van maanden tot jaren zijn barrel-aged bieren vaak duurder dan reguliere bieren.
- Perfecte kandidaten: Vooral bieren met een hoog alcoholpercentage, zoals Imperial Stouts en Barleywines, zijn geschikt voor dit rijpingsproces.
- Zelf aan de slag: Hobbybrouwers kunnen experimenteren met barrel aging door kleine eikenhouten vaten of eikenhouten chips te gebruiken.
Wat is barrel aged bier?
Barrel aged bier is bier dat gerijpt is op (eiken) houten vaten. Door het rijpen op deze vaten neemt het bier smaken van het hout op, zoals vanille. Voor het rijpen van bier is er de keuze tussen nieuwe vaten of gebruikte vaten. Gebruikte vaten zijn vaak afkomstig van gedistilleerde dranken zoals whisky of port, waardoor deze smaken weer in het bier worden overgebracht, bijvoorbeeld turf van whisky.
Gebruikte vaten kunnen ook wilde gisten bevatten, wat een ‘wilde vergisting’ kan veroorzaken en het bier van smaak kan veranderen, wat soms weer onvoorspelbare resultaten geeft.
| Type Vat | Effect op Bier | Voorbeeld Bier |
|---|---|---|
| Whiskyvaten | Diepe, rokerige tonen, vanille, karamel, lichte eikenhouten smaak | Imperial stout: complex en verwarmend |
| Wijnvaten | Fruitaroma’s, zure tonen, soms vleugje tannines | Saison: frisser en fruitiger |
| Rumvaten | Zoete tonen van bruine suiker, tropische vruchten zoals ananas en kokosnoot | Porter: zoet en exotisch |
| Bourbonvaten | Sterke karamel- en vanilletonen, eik en kruiden | Barleywine: rijke, volle smaak |
| Tequilavaten | Aardse tonen, hints van agave en lichte citrus | Lichte bieren zoals pilsners: unieke twist |
| Sherryvaten | Rijke, nootachtige smaken, rozijnen en gedroogd fruit | Oud bruin bier: complex, zoet karakter |
Zo werkt het proces van rijpen op vaten
Barrel aging is het proces waarbij bier wordt gerijpt in houten vaten om complexe smaken en aroma’s te ontwikkelen. Het bier wordt na de fermentatie overgeheveld naar een vat, waar het enkele maanden tot jaren verblijft. Tijdens deze periode neemt het bier smaken op van het hout en de resterende vloeistoffen in het vat, zoals whisky of wijn. Dit resulteert weer in een uniek smaakprofiel.
Barrel aged vs. RVS lagertanks
Over het algemeen gebeurt het rijpen (oftewel lageren) van bier in RVS-lagertanks. Dit heeft als voordeel dat de tanks na de lagering eenvoudig schoongemaakt kunnen worden voor de volgende batch.
Houten vaten nemen relatief meer ruimte in beslag en zijn duurder, waardoor barrel aging vaak in kleinere volumes gebeurt. Dit maakt ook weer dat de prijs van barrel aged bieren hoger is. Een combinatie van beide methoden is overigens ook mogelijk: eerst lageren in RVS-tanks en vervolgens verplaatsen naar houten vaten voor extra smaakontwikkeling.
Welke bieren zijn geschikt voor barrel aging?
Overigens zijn niet alle bieren zijn geschikt voor barrel aging. Over het algemeen zijn het de bieren met een hoog alcoholpercentage die zich goed lenen. Dit komt namelijk door de stevige en vooral rijk smaak. Hier zijn enkele voorbeelden:
- Imperial Stouts: Door hun rijke, volle smaken en hoge alcoholpercentage ontwikkelen ze complexe, diepe smaken tijdens de rijping.
- Barleywines: Hun zoetheid en sterkte maken ze ideaal voor barrel aging.
- Sour Ales: Kunnen interessante zure en fruitige smaken ontwikkelen in vaten.
- Belgian Strong Ales: Deze bieren hebben vaak een complexe smaak die verder wordt verdiept door barrel aging.
Zelf op kleine schaal aan de slag met barrel aging
Als hobbybrouwer vraag je jezelf misschien nu wel af: kan ik zelf thuis mijn bieren barrel agen? Dit is zeker mogelijk. Er zijn namelijk kleine eikenhouten vaatjes verkrijgbaar. Deze kun je prima gebruiken om jouw bieren te agen.
Een goedkoper alternatief is het gebruik van eikenhouten chips. Deze kun je bij het lageren toevoegen aan je bier. Vervolgens laat je het bier hier gedurende enkele weken tot maanden op rijpen. De duur is afhankelijk van de gewenste smaakdiepte. Door tussendoor regelmatig te proeven kun je de ontwikkeling van de smaken monitoren.
Zo bewaar je barrel aged bier het beste
Dankzij het vaak hoge alcoholpercentage lenen barrel aged bieren zich uitermate goed om voor langere tijd te bewaren. Dit vereist echter wel wat zorgvuldigheid om de unieke smaken en aroma’s van het bier te behouden.
Zorg ervoor dat je het bier koel en donker bewaart en houd de temperatuur constant. Een donkere kast, kelder of kruipruimte voorkomt dat zonlicht het bier negatief beïnvloedt. Flessen met kroonkurken kun je beter staand bewaren, terwijl flessen met kurken liggend bewaard moeten worden om uitdroging van de kurk te voorkomen.
Barrel agen is een kostbare zaak
De vaten om bier op te rijpen zijn best wel duur. Daarnaast moeten al die vaten moeten natuurlijk wel ergens geplaatst worden. Verder kost het relatief veel tijd om het bier op vaten te rijpen. Daarom is het barrel agen een kostbare zaak. Dat zie je vaak ook terug in de prijs van de flessen.
Wat me verder opvalt is dat veel grote brouwerijen zich nog niet wagen aan het rijpen van bier op vaten. De trend is overigens wel al jaren onverminderd populair, maar vooralsnog ervaar ik dat het maken van barrel aged bieren op dit moment vooral gebeurd bij de craft beer brouwers. Deze brouwen namelijk op ambachtelijke wijze en het rijpen op houten vaten biedt net iets extra’s.
Door de populariteit zijn er steeds meer brouwerijen die zich wagen aan het maken van barrel aged bieren. Naast het brouwen van dergelijke bieren denk ik daarom ook wel dat er een goede handel zit in onder andere de wijn, port en whiskey vaten.
Alternatieven voor barrel aging
Omdat barrel aged bier best prijzig is om te maken zijn er gelukkig ook alternatieven. Beide technieken zijn overigens prima om als hobbybrouwer thuis uit te voeren. Dat scheelt weer een kelder opofferen om vaten in te plaatsen.
- Oak Aging met houtsnippers
- Infusion met sterke drank
Oak aging met houtsnippers
Zo heb je oak aging, waarbij je (eiken) houtsnippers toevoegt tijdens de lagering. Het idee hierbij is dat het bier de smaken uit de snippers opneemt en het daardoor een vanille,- en houtachtige smaak krijgt. Het grootste voordeel van houtsnippers is het contact oppervlakte, waardoor het bier de smaken beter kan onttrekken. Verder geeft oak agen meer verdieping aan je bier, een smaak die vaak doet denken aan de barrel aged varianten.
Waar je een houten vat vaker kunt gebruiken, daar gooi je de houtsnippers na het oak agen het beste gewoon weg. Overigens is de prijs er natuurlijk ook wel naar. 250 gram eikenhouten chips kost zo rond de 6 tot 8 euro.
Door de snippers een paar dagen te trekken in verschillende sterke dranken, denk aan bourbon, heb je de mogelijkheid om op een laagdrempelige wijze te experimenteren. Splits een batch op na het brouwen en zet vervolgens elk deel weg op snippers die ieder op een andere drank getrokken zijn. Dus een deel bourbon, een deel op rum en weer een deel op jenever.
Wil je alleen de smaak van het hout, gewoon voor het ‘oak’ randje. Dan is het beter om wodka te gebruiken. Deze is wel boozy, maar verder neutraal van smaak. Het is een veiligere keuze, maar wel een goede manier om te beginnen met oak agen.
Een bekend voorbeeld van oak aged bier is het Cornet.
Infusion met sterke drank
Bij innfusion met sterke drank wordt het bier doordrenkt met dranken zoals whisky, rum, gin, of tequila. Hier is het doel om unieke en complexe smaken te creëren. Het infusen kan plaatsvinden tijdens de lagering of vlak voor het bottelen.
Door sterke drank toe te voegen, wordt het bier verrijkt met extra aroma’s en smaaknuances die afkomstig zijn van de gebruikte drank. Dit kan bijvoorbeeld leiden tot een porter met tonen van rum en tropisch fruit, of een stout met een rijke, whisky-achtige diepte. Infusion biedt een geweldige manier om bieren nog unieker en interessanter te maken.
Een voorbeeld van infused bier is de Whiskey Infused Gouden Carolus brouwerij het Anker.
Gerijpte bieren zijn leuk om te delen
Vaak komen barrel aged bieren in grote fles. Dit maakt ze daarom uitermate geschikt om te delen, bijvoorbeeld tijdens een bierproeverij met vrienden. Sommige brouwerijen, zoals Hertog Jan, brengen zo nu en dan eens een serie uit met verschillende varianten. Het is hierbij erg leuk om deze naast elkaar te zetten en zo de verschillende smaken te proeven.
Veelgestelde vragen over barrel aged bier en vatgerijpte bieren
Barrel aged bier is bier dat rijpt in houten vaten, vaak afkomstig van whisky, rum of wijn. Dit geeft extra smaken zoals vanille, hout en alcoholtonen.
Ja, met kleine eikenhouten vaten of met houtsnippers (oak aging). Ook infusen met sterke drank is een optie.
Dit is vooral afhankelijk van de manier, waarop de houtsnippers zijn getoast. Maar over het algemeen kun je bij het oak agen tussen de 5 – 30 gram per 10 liter bier aanhouden.
Hoe meer snippers je gebruikt hoe intenser de smaak zal worden. Dit hangt natuurlijk af van persoonlijke voorkeur.
Als je de eikenhouten chips gaat gebruiken kun je deze eerst in een oven verwarmen, zodat de bacteriën dood gaan. Een temperatuur van rond de 100 – 160 graden is warm genoeg, zet de snippers 20 minuten in de oven en alles is goed. De kans bestaat overigens wel dat er wat van de smaak verloren gaat.
Alternatief is wegzetten in een pot, waarbij de snippers in een bodem met sterke drank staat. Bijvoorbeeld wodka, whiskey of rum.
Het is raadzaam om de houtsnippers aan het einde van de nagisting toe te voegen. Dit is ongeveer na twee weken. Zorg er wel voor dat je de snippers al in sterke drank hebt laten weken. Dit prepareren kun je bijvoorbeeld op de brouwdag zelf doen.
Dit kan tussen de twee weken tot enkele maanden zijn. De smaak zal overigens wat intenser zijn als het agen langer duurt.
Dit krijg je voor elkaar door de snippers te laten trekken in een sterke drank. Wil je vooral de houtsmaak dan is wodka aan te bevelen. Maar je kan gaan voor bourbon, whiskey, jenever of bijvoorbeeld rum.
Doe de snippers in een glazen pot, vul de bodem met de drank en laat het twee weken trekken. De bacteriën zullen als het goed is worden gedood en de smaak van de drank trekt in de snippers.
De alcohol in de sterke drank zal weer verdund worden door het bier in het vat. Er zal dus geen extreme stijging van het alcoholpercentage gaan plaatsvinden.
