Bier spuit uit de fles: Zo ruim je veilig ‘bierbommen’ op

Elke brouwer heeft het misschien wel eens meegemaakt: explosieve bierflesjes. Het bier spuit bij openen uit de fles. Een onvoltooide vergisting of infectie kan je flesjes in heuse bierbommen veranderen.

Het is me inmiddels twee keer overkomen dat ik een geplofte fles in de kelder heb aangetroffen. In beide gevallen kwam de geur van het bier me tegemoet bij het openen van de kelderdeur. Bij de eerste maal is dit overigens voorafgegaan aan een harde knal die ik niet direct kon plaatsen. Maar uiteindelijk bleek het een zogeheten bierbom te zijn.

De reden van de eerste bierbom kan ik overigens nog steeds niet echt achterhalen, het is daarom dus gissen geblazen. Mijn vermoeden is dat de gist weer actief is geworden door de omgevingstemperatuur. Het gebeurde namelijk tijdens een redelijk extreme zomer, waarbij we een week lang temperaturen van rond de 35 graden aantikten.

Zoals je ziet kan het dus de beste dus overkomen. Als thuisbrouwer is het dus goed om de oorzaak te achterhalen. Zo voorkom je namelijk dat het nog een keer gebeurd.

Help, het bier spuit uit de fles

Een vuiltje in de fles, onvoltooide vergisting of een infectie kunnen ervoor zorgen dat het bier bij het openen uit de fles spuit. Het koolzuur wil namelijk in een keer weg en als deze zich niet goed kan hechten aan het bier krijg je een zogeheten gusher. Deze fontein wordt veroorzaakt door de opgebouwde druk in de fles.

Bierbommen door onvoltooide vergisting?

Bij de tweede maal vermoed ik dat een teveel aan bottelsuiker de reden is geweest. Alle metingen wezen namelijk wel op een voltooide vergisting. Het grootste deel van de batch bestond helaas al uit ware gushers waarbij het bier uit de fles spoot.

Mijn oplossing voor deze gushers was om het bier eerst korte tijd in de vriezer te zetten en dat voorkwam veel spuitflessen. Maar voor een deel van de bierflessen duurde het wachten in de kelder iets te lang en de druk zorgde uiteindelijk voor een geploft flesje.

Om verdere schade te voorkomen ben ik toen maar meteen begonnen om de resterende bierbommen onschadelijk te maken. Bij één flesje was de druk echter zo groot dat de kroonkurk samen met bieropener vrij hoog de lucht in is geschoten. Nerveus moest ik hierna nog 10 bommen opruimen. Gelukkig ging het allemaal ‘goed’. Wel heb ik fonteinen van een meter hoog mogen aanschouwen, maar daar is het bij gebleven.

Mijn stappenplan om bierbommen op te ruimen

Voorkomen is altijd beter dan genezen. Zorg daarom altijd dat je minimaal 3 dagen een stabiele eindmeting hebt die bovendien in de buurt ligt van het verwachte eind-sg. Heb je de flessen eenmaal gebotteld, dan is het dus afwachten. Heb je een flesje waarbij het bier uit de fles spuit of heb je extreme gushers of harde knallen bij het openen van de flessen, dan kun je de volgende stappen nemen om erger te voorkomen.

Stap 1: Veiligheid gaat voor

Flessen die instabiel zijn door de opgebouwde druk zijn mogelijk wat lastiger te verplaatsen. Het wordt bovendien al spannend zeker als je een kapotte fles hebt gevonden, want hoe is de rest er aan toe? Daarom is het goed om de flessen zo voorzichtig mogelijk te verplaatsen. Zet daarom dus een veiligheidsbril op en doe werkhandschoenen aan. Eventueel kun je een stevige doek pakken om de flessen mee op te pakken.

Door de druk spuit het bier meestal uit de fles. Als je dus de mogelijkheid hebt, dan zou ik de bierbommen buiten in een teiltje zetten. Zo zorg je er namelijk voor dat eventuele fonteinen direct worden opgevangen en zo voorkom je meteen een plakkerige zooi op bijvoorbeeld je stoep.

Stap 2: Open de flessen direct

De druk wil naar buiten, dat is de reden dat het bier uit de fles spuit of gaat gushen. Door de kroonkurk een klein beetje te liften beperk je de druk en dat wil je eigenlijk niet. Want de druk moet echt goed wegkunnen, anders dan klapt je fles mogelijk alsnog. Mijn tip is vooral dan ook om de kroonkurk in één keer te wippen. Zorg er hierbij voor dat je niet boven de fles hangt, maar juist dat je afstand neemt van de fles.

Stap 3: Achterhaal de oorzaak

Als je een keer bierbommen hebt gehad, dan wil je er eigenlijk voor zorgen dat het niet vaker gebeurd. Probeer daarom vooral te achterhalen wat er nu precies fout is gegaan. Het bijhouden van een logboek is al een goede manier om te te zien waar er iets fout is gegaan. Daarnaast kun je proberen het bier te proeven, als je dat al niet gedaan hebt. Komt het door een infectie of komt het juist door een onvoltooide vergisting.

Soms heb je te maken met een gevalletje ‘roulette’. De ene fles is stabiel en bij een andere spuit het bier juist weer tegen het plafond. In dat geval ligt de oorzaak mogelijk bij het schoonmaken van de flessen. Mogelijk zijn niet alle flessen even goed schoon.

Gebeurt het echt bij elke fles, dan is een onvoltooide vergisting of een infectie waarschijnlijk de mogelijke boosdoener. In dat geval is mijn advies vooral ook om je verlies te nemen en verdere schade te voorkomen.

---

De vriezer om bierbommen te redden?

Bij mijn laatste instabiele batch ben ik de flesjes eerst korte tijd gaan koelen in de vriezer. Door de kou hecht het koolzuur zich meer aan het bier en daardoor voorkom je mogelijke gushers. In mijn geval was dit wel een pleister voor de korte termijn. Want niet veel later had ik alsnog een bierbom te pakken. Maar het koelen kan mogelijk wel helpen om je batch te redden. Bijkomend voordeel is ook dat je het bier gewoon nog kunt drinken.

In mijn zoektocht naar een oplossing voor biergushers heb ik een aantal malen gezien dat het koelen gepaard gaat met het heel voorzichtig openen van de flessen om de druk te laten ontsnappen. Zorgvuldigheid is wel geboden, want je loopt wel het risico dat het bier alsnog uit de fles spuit. Na het laten ontsnappen van de druk kun je vervolgens de fles weer voorzien van een nieuwe kroonkurk. Het koelen kan dus helpen om een verloren gewaande batch te redden van de ondergang.

Ben je echt te laat en ga je het bier opruimen, dan kan het kort koelen ook helpen bij het verminderen van de druk. Zorg er wel voor dat je het bier niet te lang in de vriezer laat liggen, want anders bevriest de inhoud met het gevolg dat de flessen door uitzetting van het bier alsnog kapot klappen.