Een onmisbaar hulpmiddel bij het brouwen van bier is misschien toch wel de hydrometer. Hiermee is het namelijk mogelijk om het soortelijk gewicht (SG) te bepalen. En met dat SG bepaal je de voortgang en het alcoholpercentage.
Bij het brouwen willen we van tijd tot tijd wel weten wat het soortelijk gewicht is. We kunnen deze waarde meten met behulp van een hydrometer. Door een kleine hoeveelheid van het wort af te tappen kunnen bepalen wat op dat moment het soortelijk gewicht is.
Wat is een hydrometer?
De hydrometer is een instrument om de dichtheid van een bepaalde vloeistof te meten. Het ziet er eigenlijk uit als een soort van dobber. Op deze dobber staat een schaalverdeling, meestal in de waarde SG.
Er zijn ook hydrometers vergelijkbaar waarbij de schaal in plato wordt aangegeven. Persoonlijk zou ik de voorkeur hebben voor eentje die echt de SG waarde heeft. Dat rekent in mijn optiek toch wat makkelijker. Zeker ook als je recept uitgaat van een bepaalde waarde.
Let op: Een hydrometer is vrij fragiel en het is als brouwer altijd aan te bevelen om een reserve in huis te hebben. Mocht de hydrometer stuk gaan, dan is er altijd nog een mogelijkheid om metingen uit te voeren met het reserve exemplaar.
Over het algemeen werkt een hydrometer het beste op een vloeistof dat op 20 graden celsius is. Dit is de geijkte temperatuur. Controleer het hulpmiddel voor gebruik met water op de geijkte temperatuur.
We vullen een ‘maatbeker’ met daarin een het wort of jongbier. Vervolgens voegen we de hydrometer toe. Hoe dieper de meter zakt, hoe lager de dichtheid is.
De hydrometer zal op basis van de dichtheid blijven drijven. Op het punt dat de meter het bier raakt is een getal af te lezen. Dit is de waarde die we nodig hebben.
Op basis van het SG zijn we onder andere in staat om het alcoholpercentage te berekenen. Daarnaast kunnen we het verloop van de vergisting bijhouden.
De meeste hydrometers zijn geijkt om metingen uit te voeren op een bepaalde temperatuur. Als deze temperatuur hoger of lager is dan de geijkte temperatuur, dan kan de gemeten waarde afwijken.
Het kan dus zijn dat de gemeten waarde gecorrigeerd moet worden. Dit is iets om rekening mee te houden.
Bij het brouwen kunnen we een hydrometer gebruiken om de voortgang van het maischen te meten. We moeten de vloeistof laten afkoelen tot de geijkte temperatuur. Na het aflezen van het SG kunnen we de vloeistof teruggooien in het wort.
Ook na het koken kunnen we het SG nogmaals bepalen. Het gebruikte monster kan dan beter niet teruggegooid worden als het wort is afgekoeld. Dit in verband met risico op infectie.
Tijdens de vergisting gebruiken we de meter om te kijken of de vergisting is voltooid. Door bij het einde over meerdere dagen te meten wordt inzichtelijk of het gist klaar is.
Kleine tip: Omdat het instrument van glas is en daardoor vrij fragiel kan zijn is het aan te bevelen om een tweede exemplaar aan te schaffen. Voor de prijs hoef je het niet te laten, want deze ligt rond de 5 euro.
Hydrometer vs. refractometer
Bij het brouwen zelf vind ik het toch wel fijner om een refractometer te gebruiken. Het voordeel daarvan is namelijk dat er voor elke meting slechts enkele druppels wort nodig zijn.
Daarnaast koelen deze druppels sneller af dan een maatbeker vol heet wort. Een meting is dus sneller en naar mijn idee nauwkeuriger uit te voeren.
Tijdens de vergisting gebruik ik echter weer een hydrometer. Dit komt omdat de alcohol ervoor zorgt dat het lastiger is om te rekenen met een refractometer. Alcohol zal het licht namelijk anders breken. Er zijn, volgens mij, wel formules om deze afwijking te corrigeren, alleen heb ik me daar nog niet in verdiept.
Hydrometer temperatuur corrigeren
De gemeten waarde kan afwijken als het wort warmer is dan de geijkte temperatuur. De meeste hydrometers zijn namelijk geijkt op 20 graden celsius. Om de gemeten waarde te corrigeren naar de geijkte temperatuur, kun je de onderstaande tool gebruiken
2 reacties op “De hydrometer, zo gebruik je hem”
Ik heb de hydrometer altijd tot 210 ml gevuld en daarna de dobber erin laten zakken. Is dit wel correct?
Zolang de hydrometer de bodem niet raakt is het prima.