Oh nee, de houdbaarheidsdatum van het flesje bier dat je wilt drinken is helaas verstreken. Kun je bier nog wel drinken als deze over de datum is of is deze rijp voor de gootsteen?
Hoelang je bier kunt bewaren hangt echt af van het soort bier en wat er mee is gedaan in het brouwproces. Ook de omstandigheden waarin het is bewaart spelen een rol in hoe de smaak zich ontwikkeld. Staat het bier bijvoorbeeld pal in de zon, dan gaat de kwaliteit erg snel achteruit.
Brouwerijen zijn altijd verplicht om een houdbaarheidsdatum op elk flesje bier te vermelden. Zo weet je namelijk voor welke datum je het beste een smaakvolle ervaring hebt. Over het algemeen ligt de tht-datum bij laag alcoholische bieren wat lager dan bij de hoog alcoholische bieren.
Het hangt dus ook van de bierstijl af hoe lang deze het beste houdbaar is. Ik heb wel eens datums gezien die 20 jaar verder in de tijd lagen. Dit was overigens wel een donker bier van ruim 10%.
De houdbaarheidsdatum van bier
Allereerst is het goed om te weten dat bier niet onbeperkt houdbaar is. Het is eigenlijk meestal ook een product dat je vooral koopt om relatief snel van te genieten. In tegenstelling tot wijn gaat het langer bewaren van bier voor nieuwe generaties misschien ook wel wat ver.
De datum die je op het etiket leest kun je eigenlijk over het algemeen meer zien als een richtlijn. Het geeft aan tot welk moment de inhoud tenminste houdbaar is. Na het verstrijken van de ten minste houdbaar tot datum kan het bier namelijk nog prima drinkbaar zijn. Maar je loopt aan de andere kant wel het risico dat de smaak gaat tegenvallen. Ga je dus een bier drinken dat over de datum is, dan moet je eigenlijk goed je zintuigen gebruiken.
Kortom: de houdbaarheidsdatum geeft aan tot wanneer de brouwer de optimale kwaliteit van het bier garandeert. Na deze datum kan de smaak van het bier echter wel langzaam veranderen. Het is echt zeldzaam dat het bier onveilig wordt om te drinken
Je moet bier natuurlijk wel goed bewaren
Door het bier goed op te bergen blijft de houdbaarheidsdatum op het etiket natuurlijk wel gewaarborgd. Als je het bier bewaard op een koele en donkere plek, dan zit je altijd wel goed. Daarnaast moet je zoveel mogelijk proberen om de temperatuur constant te houden. Een goede plek daarvoor is bijvoorbeeld een kelder of een donkere (voorraad)kast. Deze zijn beide koel en donker en hebben vaak ook een stabiele temperatuur.
Natuurlijk kun je er ook voor kiezen om een klimaatkast te kopen waarin je het bier bewaard. Dit zijn in principe koelkasten waarin je de flessen en ook blikjes kunt bewaren. Deze klimaatkasten zijn meestal bedoeld voor het bewaren van wijnen, maar zijn natuurlijk ook uitermate geschikt voor bier. Door de glazen deur kun je ook nog eens mooi naar je voorraadje kijken, dus het voegt ook wat toe aan de beleving.
Wat is de houdbaarheidsdatum van zelfgebrouwen bier?
Waar de commerciële brouwerijen een houdbaarheidsdatum moeten vermelden op het etiket, daar heb je als thuisbrouwer eigenlijk helemaal geen verplichtingen. Verder plakt ook niet iedereen etiketten op zijn batches. Maar hoe weet je dan als thuisbrouwer hoelang je bier goed blijft? Eigenlijk weet je gewoon niet of je bier over de datum is. Maar in principe kun je wel de volgende regels hanteren:
- Bieren die laag in alcohol zijn kunnen wel 6 tot 9 maanden goed blijven. Dit zijn bijvoorbeeld bieren als pilseners en andere lager bieren.
- De zwaardere en donkere bieren hebben een houdbaarheidsdatum tot wel zo’n 12 maanden. Enkele voorbeelden zijn: barleywine, quadrupel of imperial stout.
De kans is groot dat je zelf niet snel kiest om je bier te pasteuriseren. Houdt er rekening mee dat het bier op fles nog altijd wat zal ‘werken’. Uit ervaring heb ik gezien dat gist soms iets te lang doorgaat met spuitende of zelfs knallende flessen als eindresultaat.
Zelf brouw ik overigens ook niet om mijn bier langer te bewaren. De relatief kleine batches van 20 liter gaan redelijk vlot op. Neemt niet weg dat ik het me goed kan voorstellen dat je als thuisbrouwer nog wel eens wat oudere pareltjes in de kelder tegenkomt die erg lekker smaken.
Kun je bier dat over de datum is drinken?
Over het algemeen bederft bier niet zo heel snel. Het is dus goed mogelijk om bier dat over de datum nog prima te drinken is. Hierbij is het wel aan te raden om je zintuigen te gebruiken. Als het er goed uit ziet, niet vreemd ruikt en geen rare smaak heeft, dan is het bier prima na de houdbaarheidsdatum te drinken. Dus ruik en proef altijd als je het niet helemaal zeker weet!
Omdat er bij het brouwen van bier schoon gewerkt wordt om bacteriën geen kans te geven is de kans ook zeer gering dat je er ziek van wordt. Dit geeft natuurlijk geen harde garantie, maar de kans is in principe erg klein.
Zo beïnvloed het over datum zijn de smaak van bier
Okay, we weten nu dat bier dat over de datum is vaak nog wel gewoon veilig is om te drinken. Maar hoe beïnvloedt de datum de smaak van bier dan? Natuurlijk bederft het niet snel, zeker in de zin van voedselveiligheid. Echter kan de smaak van bier na verloop van tijd wel gaan veranderen. Zo kunnen factoren zoals blootstelling aan licht en warmte kunnen de afbraak van hopoliën versnellen en dat geeft mogelijk een minder frisse smaak.
Soms wordt een bier dus beter. Denk bijvoorbeeld aan donkere bieren met een hoger alcoholpercentage, zoals stouts of porters. Deze bieren kunnen in de loop van de tijd zelfs verbeteren of daarbij ook complexere smaken ontwikkelen. Helaas geldt datzelfde niet altijd voor de lichtere bieren, zoals lagers of pilsners. Deze bierstijlen zijn over het algemeen minder bestand tegen de tand des tijds en kunnen daarbij hun frisse smaak sneller verliezen.
Dus neem als algemene regel dat als je bier een vreemde geur heeft, troebel is of een ongewoon smaakprofiel ontwikkelt, dat het dan misschien tijd is om afscheid te nemen. Maar anderzijds is het voor veel bieren waarbij de houdbaarheidsdatum is gepasseerd gelukkig niet meteen het einde van de wereld. Hier kun je nog steeds van genieten zelfs als het officieel “over datum” is.
Gepasteuriseerd bier en de houdbaarheid
Grote commerciële brouwerijen zoals Heineken, Leffe en Swinkels pasteuriseren het bier. Hierbij wordt het bier tot een bepaalde temperatuur verwarmt waardoor alles wat leeft kapot gaat. Denk hierbij aan de gist en ook eventuele bacteriën.
Door het pasteuriseren treedt er daarnaast geen hergisting meer op in de fles en daardoor blijft het bier stabiel. Dit komt de stabiliteit en kwaliteit van bier ten goede en door dit proces is het bier mogelijk ook nog eens langer houdbaar. De flessen worden na het pasteuriseren onder druk afgevuld, waardoor er koolzuur op het bier komt.
Gaan de bieren met gist op de fles, dan zijn deze meestal niet gepasteuriseerd. Deze bieren kun je meestal ook wel langer bewaren. Het bewaren oftewel het rijpen heeft ook weer invloed op de smaak, deze kan namelijk op een positieve manier veranderen. De smaak zal dus ten goede evolueren en dat gebeurd ook als de houdbaarheidsdatum is verstreken. Een goed voorbeeld van een betaalbaar bewaarbier is de Grand Prestige van Hertog Jan.
De verpakking speelt ook mee
Bier blijft langer vers als het afgevuld wordt in blik. Het gaat dus langer mee met een gering kwaliteitsverlies. Hoppige bieren zoals een IPA wil je eigenlijk ook zo vers mogelijk drinken. Deze kun je daarom beter niet al te lang bewaren, omdat het hoppige karakter anders langzaam zal vervagen. Je zult ook zien dat brouwers het bier eerder over de datum laten gaan dan de zwaardere bieren.
Over het algemeen wordt bier afgevuld op donkerbruine flessen. Dit wordt gedaan omdat deze flessen zo weinig mogelijk licht doorlaten. En licht zoals zonlicht heeft weer een negatieve invloed op het bier en dat wil je voorkomen. Dit is juist om de houdbaarheidsdatum zo lang mogelijk te laten zijn.
Donkergroene flessen laten ook in mindere mate licht door. De transparante flessen kun je beter niet gebruiken om bier lang in te bewaren. Drink deze flesjes dus zo snel mogelijk leeg, want de smaak van het bier zal niet lang zo blijven.
Experimentje: Zet eens een flesje pils een hele dag in de felle zon, bijvoorbeeld in de vensterbank. Zet een andere fles in de koelkast. Na 24 uur open je beide en vergelijk je wat zonlicht met het bier heeft gedaan.
