Als de fermentatie van je wort in volle gang is, dan wil je eigenlijk ook wel weten wanneer deze uitvergist is. Door het berekenen van de vergistingsgraad weet je of het bier klaar is om met vergisten.
Inhoudsopgave
Wat is de vergistingsgraad van bier precies?
De vergistingsgraad van bier is het percentage van suikers dat is omgezet door de gist. Daarnaast geeft het percentage ook aan hoeveel de gist in potentie kan omzetten. De vergistingsgraad werkt dus op twee fronten:
- Het geeft het percentage aan wat de gist in potentie aan suikers kan vergisten.
- De “schijnbare” vergistingsgraad geeft aan hoeveel suikers er uiteindelijk zijn omgezet door de gist.
Een hogere waarde betekent over het algemeen dat het bier wat droger zal zijn en een lagere waarde betekent dat het bier wat zoeter zal zijn.
De vergistingsgraad van de gist
Net zoals mout een bepaalde potentie heeft in de hoeveelheid suikers dat je kan omzetten, zo heeft gist ook een bepaalde potentie. Dit noemen we de vergistingsgraad van de gist. Een graad van 70% geeft aan dat de gist in ideale omstandigheden zo’n 70% van de suikers kan vergisten.
Het is dus verstandig om de juiste gist bij het juiste bier te kiezen. Soms moet je voor het brouwen van bier een gist hebben dat een hogere vergistingsgraad heeft, omdat je eind SG anders te hoog zal uitvallen en daardoor dus mogelijk wat zoeter zal zijn. In het geval van een saison wil je bijvoorbeeld juist een hogere vergistingsgraad, want deze bierstijl mag lekker droog zijn.
De juiste omstandigheden
Als je een hogere vergistingsgraad voor het brouwen van jouw bier wilt behalen, dan is juist het verstandig om tijdens het maischen zoveel mogelijk vergistbare suikers te verkrijgen.
Verder wil je altijd voldoende gist pitchen, want te weinig gist kan betekenen dat de vergisting gaat stokken en daardoor vergist je dus te weinig suikers. Het resultaat is dan een zoet bier.
En daarnaast wil je vergisten op de juiste temperatuur, omdat de gist bij een verkeerde temperatuur of stilvalt of juist heel hard (gestresst) te werk gaat. In de eerste situatie stopt de vergisting en bij een gestresste vergisting zal je bier erg dun en alcoholisch van smaak zijn.
Het potentieel berekenen
Bij het brouwen van bier kunnen we op basis van de vergistingsgraad van de gist bepalen wanneer deze ongeveer klaar zal zijn met zijn werk. Dus als we berekend hebben dat het eind SG mogelijk 1,014 wordt, dan kunnen we hier rekening mee houden met de vergisting.
Meet daarom na zo’n twee weken de SG waarde van het jongbier. Komt deze in de buurt van de verwachte waarde, dan kun je stellen dat de vergisting bijna klaar is.
Vervolgens meet je in de twee dagen erna nogmaals de waarde. Dit doe je om te checken of er geen verdere daling plaatsvindt. Als het SG gelijk blijft kun je gaan bottelen.
Als uit de meting blijkt dat de waarde ver boven de verwachte eindwaarde ligt, dan kun je bijna wel stellen dat de vergisting is gestokt. Mogelijk heb je te weinig gist toegevoegd of zijn er te weinig vergistbare suikers.
Schijnbare vergistingsgraad
Het berekende getal kan eigenlijk beter de schijnbare vergistingsgraad (SVG) worden genoemd. De daadwerkelijke vergistingsgraad van het bier zal uiteindelijk lager liggen.
De reden voor SVG is dat beide berekeningen feitelijk gezien niet identiek zijn. Voor de beginwaarde wordt namelijk gemeten met een mengsel van water en suiker. Echter is er voor de eindwaarde een mengsel gemeten waar ook alcohol bij zit.
Juist deze alcohol heeft invloed op de dichtheid, want het heeft een lagere dichtheid dan water en daardoor is de meting niet exact.
Wat kun je nu met de vergistingsgraad?
Aan de hand van het SVG kunnen we zien hoe het vergistingsproces verloopt en op welk moment we zouden kunnen beginnen met bottelen.
Verder geeft het getal aan hoe zoet het uiteindelijke bier gaat zijn. Want hoe minder suikers zijn omgezet, hoe lager de graad zal zijn en hoe zoeter het bier uiteindelijke smaakt.
De vergistingsgraad van bier berekenen
Voor het berekenen kan de volgende formule voor waarden in SG worden gebruikt:
vergistingsgraad = ((begin SG – eind SG) / (begin SG – 1000)) * 100
Voorbeeld: Stel we hebben een begin SG van 1060 en een eind SG van 1022.
((1060 – 1022) / (1060 – 1000)) * 100 = (38/60) * 100 = 63%
Als de waarden in ° Plato zijn bepaald, dan wordt de formule:
vergistingsgraad = ((begin ° Plato – eind ° Plato) / begin ° Plato) * 100
Voorbeeld: Stel we hebben een begin plato van 16 en een eind plato van 8.
((16 – 8) / 16 ) * 100 = (8 / 16) * 100 = 50%
Bereken zelf je vergistingsgraad
Ben je ook zo benieuwd naar jouw vergistingsgraad? Bereken deze eenvoudig met deze rekenhulp.
Nu weet je wat de vergistingsgraad precies is en waarom deze van belang is bij het brouwen van bier. Deze kennis helpt je om de eigenschappen van je bier, zoals zoetheid, droogheid en het potentiële alcoholgehalte, beter te voorspellen en te beheersen.
Door het bijhouden van een logboek, kun je het proces nauwkeurig monitoren en waar nodig de omstandigheden van de vergisting optimaliseren.
