Het stamwortgehalte geeft aan hoeveel suikers er in het wort zit, voordat de vergisting heeft plaatsgevonden. Hoe hoger het stamwort, hoe meer suikers het wort zal bevatten.
Let op: Een hoog extractgehalte betekent niet automatisch een hoger alcoholpercentage. Het wort kan namelijk ook een hoge hoeveelheid onvergistbare suikers bevatten.
Over het algemeen genomen zal een pilsner een lager stamwortgehalte bevatten en een quadrupel juist weer een hoger gehalte.
We meten het stamwortgehalte in graden Plato (°P). Deze schaal is genoemd naar de wetenschapper Fritz Plato. Plato heeft omstreeks 1900 een bestaande methodiek (Brix ofwel °Bx) om het suikergehalte (stamwortgehalte) van een vloeistof te berekenen verbeterd.
1 °P = 1 gram vaste stof per 100 gram vloeistof.
Een stamwort van 6 °P betekent dat 100 gram wort 6 gram suiker bevat.
Wat kun je met het stamwortgehalte?
Het getal in plato kunnen we bijvoorbeeld gebruiken om het alcoholpercentage van het bier te berekenen. Door voor en na de vergisting de waarde te meten, kunnen we uitrekenen hoeveel procent alcohol het bier ongeveer bevat.
Het stamwortgehalte kun je bepalen met een hydrometer of een refractometer. In sommige gevallen moet de waarde omgezet worden en soms geven de hulpmiddelen de waarde al aan in de juiste schaal.
Mocht je nu een refractometer of hydrometer hebben dat de waarde weergeeft op basis van het soortelijk gewicht, dan kun je volgende formule gebruiken om de waarde om te rekenen naar plato.
plato ≈ ( SG – 1000 ) / 4
Voorbeeld: Ik heb een SG van 1040 dat wordt ( 1040 – 1000 ) / 4 = 40 / 4 = 10 °P
Bereken zelf het stamwortgehalte
Het stamwort en accijns
De belastingdienst en met name de douane is erg geïnteresseerd in het stamwortgehalte van het bier. Ze gebruiken dit namelijk om te bepalen in weke accijnsklasse het bier valt. Hoe lager het stamwort, hoe lager deze accijns zal zijn.
Voor 2015 waren de categorieën Cat I, II, III en S. Soms zie je op flesjes bier nog een waarde in dit stelsel staan. Maar het benoemen van de categorie is eigenlijk niet meer nodig; het draait gewoon om het stamwortgehalte.
| Categorie | Stamwortgehalte |
|---|---|
| Cat. A / Cat III | 7 °P en lager |
| Cat. B / Cat II | 7 °P tot 11 °P |
| Cat. C / Cat I | 11 °P tot 15 °P |
| Cat. D / Cat S | 15 °P of hoger |
Voor elke categorie, dus eigenlijk de waarde in plato, gelden weer andere tarieven. Bij een pilsner zal de accijns dus iets lager liggen, dan bijvoorbeeld een tripel of quadrupel.
Het was vooralsnog in Nederland echter niet toegestaan om het stamwortgehalte te vermelden op het etiket. De consument kan de waarde verwarren met het alcoholpercentage. In plaats daarvan werd dus de accijnscategorie getoond.
In landen als België daarentegen is in veel gevallen het stamwort juist wel terug te vinden op het etiket. Dit geldt bijvoorbeeld ook voor bier uit landen als Tsjechië.
De % aangegeven op het gemiddelde flesje gaat over abv niet over plato. Er zijn er maar weinig die graden plato op het flesje hebben staan aangezien dit ook lang verboden is geweest. Als de 8 bij Rochefort voor plato zou staan dan zou er maar zn 3 a 4% alcohol in zitten. Dit is echter niet het geval, het bedraagt namelijk 9.2% abv.
Dank je wel voor je reactie. Ik weet niet meer welke bron ik heb gebruikt voor de Rochefort vergelijking (reden om die bewering helemaal weg te halen).