Het kan gebeuren dat er bij het inschenken van een zelf gebrouwen bier allemaal trub meekomt. Dit kan helemaal geen kwaad, maar het is natuurlijk leuker om dit te voorkomen. Maar hoe krijg je nu een helder bier?
Inhoudsopgave
Wat is helder bier?
In mijn ogen is een helder bier vrij van vaste stoffen en niet troebel. Daarnaast bevat het geen bezinksel bij het uitschenken. Het is helemaal mooi als het bier een zekere vorm van transparantie heeft, maar dat is geen must.
Het brouwen van een helder bier kan in de hand worden gewerkt tijdens de verschillende stappen in het brouwproces.
De gegeven tips en manieren zijn natuurlijk niet verplicht om te volgen, maar ze dragen (naar mijn idee) wel bij aan een helder bier.
1. Schroot niet te fijn
Het schroten van de mout, zorgt ervoor dat het zetmeel open komt te liggen. Daarnaast zal het kaf zorgen voor een natuurlijk filterbed.
Als er te fijn geschroot wordt, zal het effect van het filterbed minder worden. Hierdoor bestaat er de kans dat er toch fijne stoffen worden doorgelaten en zal het wort na het filteren minder helder zijn.
ADVERTENTIE
2. Het filteren van het wort
Bij het filteren en spoelen van het wort is het doel om zoveel mogelijk suikers uit het wort te spoelen. Bijkomend effect is dat het wort wordt geklaard: het zal dus (mogelijk) helderder worden tijdens het filteren. Dit is een van de eerste stappen om een helder bier te brouwen.
Het is belangrijk om het filteren op een goede manier te doen. Laat een aantal malen de wort in een kannetje lopen en kijk of er vaste stoffen inzitten. Als dit niet meer het geval is, dan kan het wort helemaal worden afgetapt.
Filteren met een all-in-one ketel
Sinds een tijdje brouw ik met een all-in-one ketel. Het maischen, filteren en koken kan met zo’n ketel worden gedaan. Ondanks dat ik zou kunnen filteren in deze elektrische ketel heb ik ervoor gekozen om gebruik te maken van een filterkuip.
Ik heb deze keuze gemaakt, omdat ik het idee hebt dat de filterkuip een nog helderder bier oplevert. Als ik heb gefilterd en ga koken, dan zorg ik er gelijk voor dat er geen moutresten meer aanwezig zijn in de ketel.
3. Het koken van het wort
Tijdens het koken is het mogelijk om eventueel Iers mos te gebruiken. Dit mos zorgt ervoor dat eiwitten in het wort beter uitvlokken en naar de bodem zakken. Dit zou zorgen voor een helder bier.
Na het koken is het ook mogelijk om te whirlpoolen. Hierbij wordt een kolk veroorzaakt en deze zorgt ervoor dat vaste stoffen naar de bodem zakken.
Als een whirlpool niet mogelijk is, dan is het ook mogelijk om het wort een korte tijd (30 minuten) te laten rusten. Hierbij zullen de vaste bestanddelen naar ook naar de bodem zakken.
Er zijn brouwers die het gekookte wort filteren met een kaasdoek. Dit doen ze op het moment dat het wort overgeheveld naar het gistvat. Het betreft hier afgekoelde wort, dus er is een kans op infectie gevaar.
4. Overhevelen tijdens vergisting
Als de hoofdvergisting is voltooid, dan is het mogelijk om het jong-bier over te hevelen naar een ander gistvat. Het bezinksel (de trub) zal achterblijven in het vat en dus niet meegaan naar het nieuwe gistvat.
5. Cold crash aan einde vergisting
Op een gegevens moment is de nagisting voltooid. Er is dan geen activiteit meer in het waterslot. Het is dan mogelijk om de temperatuur flink naar beneden te brengen. Dit is de cold crash.
Het idee achter de cold crash is dat de vaste bestanddelen, zoals dode gistcellen, naar de bodem zullen zakken.
De cold crash kan het beste plaatsvinden op een lage temperatuur. Ik zelf doe dit op 5 graden celsius en het duurt ongeveer 2 á 3 dagen.
6. Het lageren van bier
Als de vergisting helemaal is voltooid, dan is het mogelijk om het bier te lageren. Hierbij wordt het gistvat op een koude temperatuur weggezet voor een bepaalde periode. Het bier kan dan rijpen. Tijdens het lageren zullen de vaste delen naar de bodem zakken. Na verloop van tijd blijft een helder bier over.
Een klein ‘onbewust’ voorbeeld van lageren dat ik heb meegemaakt is een totaal onhelder bier dat ik had gebrouwen. Ik vond het bier eigenlijk helemaal niets. Na een jaar kwam ik nog wat flesjes tegen en ik wilde ze wegspoelen. Ik dacht dat het wel grappig was om ze even uit te schenken en het bier was echt super helder geworden.
ADVERTENTIE
7. Voorzichtigheid bij bottelen
Bij het bottelen is het altijd zaak om de trub op de bodem niet mee te pakken bij het overhevelen. Als de trub wordt verstoort, dan kan dit weer opdwarrelen en uiteindelijk in het bier terecht komen.
Ten slotte: helder bier is geen must
Het zijn allemaal kleine stapjes, maar bij elkaar opgeteld zorgen ze voor een helder bier. Brouwen is gevoel en voor mijn gevoel werken deze kleine stapjes, dus waarom zou ik ze laten? Wellicht om tijd te besparen, maar dat is mijn inziens nonsense. Brouwen neemt nu eenmaal tijd in beslag.
Het brouwen van een helder bier is voor de hobbybrouwer natuurlijk geen must. De gegeven tips zullen ervoor zorgen dat de kans op helder bier groter wordt.
Een van de dingen dingen die me tijdens het brouwen is opgevallen, is dat het gebruik van bepaalde soorten mout het bier iets kunnen vertroebelen. Een voorbeeld hiervan is tarwe. Een bier gebrouwen met tarwe is troebel, maar toch zit er met de gegeven tips geen trub in het bier.
5 reacties op “Helder bier brouwen: stappenplan voor mooi bier”
Hallo Andy, ik ben beginnend brouwer, heb zopas een all-in-one ketel gekocht (Brew Monk 30 liter), en mijn eerste brouwsel achter de rug met een brouwpakket van Brewferm; na 2 dagen was de hoofdgisting voorbij, ik zit nu op 2 weken en het bier is nog volledig troebel; ik durf niet goed overhevelen uit angst voor infectie; wat stel je voor ?
Hallo Rudi. Het kan ook aan het moutpakket liggen, als daar bijvoorbeeld een deel tarwe in zit dan kan het bier troebel zijn.
Wat je kan doen zijn twee dingen:
1. Toch overhevelen en een week laten staan. Als je schoonwerkt en alles goed schoonmaakt en ontsme,t dan kan er niet heel veel gebeuren.
2. Het bier coldcrashen. Dit betekent dat je flink gaat zakken met de temperatuur tot ongeveer het vriespunt (of iets daarboven). Vaste deeltjes zullen dan mogelijkerwijs naar de bodem zakken. Je kan dit ook stapsgewijs doen door elke dag 3 graden te zakken.
Eventueel kan je een combinatie van beide doen. Zorg wel dat je zeker van dat de vergisting klaar is. Door de koude temperatuur lijkt deze ineens inactief, maar het gist kan weer actiever worden bij hogere temperaturen.
Mocht je geen invloed hebben op de temperatuur, dan zou ik gewoon afvullen en bij het inschenken het laatste beetje in de fles laten zitten. Wat ik heb gemerkt in het verleden is dat het uiteindelijk in de fles ook wel naar de bodem zakt.
Dag Andy
Ik heb een batch van 23L gemaakt obv de Cocobolo van Henke Bier. In dit recept zit tarwe-mout, maar ondanks dat gegeven willen wij het bier toch proberen wat helder te krijgen. Het brouwsel staat inmiddels twee dagen flink te gisten op 18gr, ik ga over een dag of twee SG meten, wanneer deze in de buurt is van de eind SG (1010), schroef ik de temperatuur gedurende 5-7 dagen op naar 21gr.
Het eerste plan was om vervolgens het jong bier over te hevelen naar een mandfles en die koud weg te zetten bij wijze van lageren. Om vervolgens na 2-3 weken suiker toe te voegen voor her-gisting op de fles, en dus dan te bottelen.
Wat is nou wijsheid eerst lageren op mandfles of toch eerst koolzuur op fles krijgen en dan pas lageren?
Hallo Jelle, dank voor je reactie. Je kunt ook kiezen om het te coldcrashen in de hoop dat alles goed bezinkt. Of gewoon zo laten en bottelen en het op de fles een soort van laten lageren.
Cold crash zal nog niet gaan, we hebben nog geen vergistingskast…
De vraag is natuurlijk: waartoe dient lageren? Volgens mij voor twee dingen:
1. rijping: de gist ruimt nog wat vergistingsproducten op waardoor het bier beter gaat smaken
2. ontstaan en neerslaan van koudetroebeling (eiwitten met tanninen)
1 kan ook prima in de fles gebeuren, dus na de botteling en hergisting. Misschien zelfs beter, omdat de gist dan ook eventuele bijproducten van de hergisting kan opruimen.
2 kan ook in de fles, maar het is de vraag of bij het warmer worden de neerslag weer oplost. Als dat zo is, dan is lagering in de fles na de hergisting een minder goed idee.
Ik denk dat we het jongbier overhevelen en twee weken lageren in mandfles.
Daarna suiker toevoegen, bottelen en flesjes twee weken op 21gr zetten.
Dat laatste moeten we nog even op kauwen hoe we twee kratten bier verwarmen zonder “kast”