Home / Bier brouwen / De kleur van bier: leer simpel hoe je deze zelf kunt berekenen

De kleur van bier: leer simpel hoe je deze zelf kunt berekenen

Elke mout geeft een bepaalde kleur af. Op basis van een formule kunnen we de bierkleur berekenen.

Elk bier heeft een bepaalde kleur. Het ene bier is goudkleurig, de andere blond en een ander is weer donker. Maar hoe bereken je nu zelf de kleur van het bier?

We weten bijna allemaal wel dat bier in verschillende kleuren komt. Zo is een quadrupel of een stout lekker donker van kleur, een pils is vrij bleek en een blond bier is: goudgeel oftewel blond van kleur.

Bij een donker bier hebben we meestal ook een bepaalde verwachting. Wat dacht je van een bock bier, deze hoort lekker moutig en/of naar karamel te smaken en bij een stout bier verwachten we geroosterde en gebrande smaken met hinten van chocolate, koffie of (waarom ook niet) gewoon allebei.

De kleur van het bier maakt dus deel uit van de stijl. Een pilsner is vrijwel nooit zwart van kleur en een quadrupel zal nooit licht van kleur zijn We weten gewoon wat we kunnen verwachten bij een bepaalde stijl, daarom is het gedefinieerd als een bierstijl.

De verschillende kleurschalen

Er zijn een aantal kleurschalen waarmee we de kleur van mout en bier aangeven. Deze schalen voor de bierkleur zijn:

  • EBC (European Brewery Convention)
  • SRM (Standard Reference Method)
  • Lovibond

In Europa zul je zien dat er vooral gebruik wordt gemaakt van EBC waarden. In Amerika rekenen ze echter vooral met SRM en Lovibond. Deze laatste is overigens een vrij oude niet al te nauwkeurige schaal die grotendeels is vervangen door SRM.

Veel mouterijen geven in de documentatie meestal de kleur van het bier weer in Lovibond. Gelukkig wordt er tegenwoordig ook gewoon de waarde in EBC gegeven. Dat scheelt weer omrekenen.

Wat bepaalt nu de kleur van het bier?

De kleur wordt voornamelijk bepaald door de gebruikte mout. Soms is dit maar één soort, maar soms worden er meerdere moutsoorten gebruikt. De gebruikte soorten mout hebben elk een bepaalde kleur en geven tezamen het bier een bepaalde kleur.

Pilsmout heeft bijvoorbeeld een lichtere kleur dan karamelmout. Zo zijn er ook speciale mouten, zoals chocolade of koffie mouten die een donkere kleur hebben. De gebruikte mouten hebben dus invloed op bierkleur.

Naast de kleur van mout heeft de hoeveelheid water invloed. Een lager volume zal donkerder van bier zijn, dan een groter volume. Dit heeft te maken met de verdunning. Voor de berekening kijken we naar beide factoren.

Als laatste heeft ook het koken van het wort invloed op de uiteindelijke kleur. Zo kan de kleur per uur met 1 waarde EBC stijgen. Deze stijging komt door de maillard reactie van de suikers in het wort. Door deze reactie zullen de suikers donkerder kleuren.

Donkere kleur door suiker

Het gebruik van donkere basterdsuiker, maar ook kandijsuiker heeft een invloed op de kleur. Je kunt dus in theorie een SMaSH quadrupel brouwen, door donkere suikers toe te voegen.

Een alternatief is het gebruik van kandijsiroop. Dit is suiker dat wordt gekarameliseerd. Door het op bepaalde temperaturen te verwarmen kan in vloed uitgeoefend worden op de kleur. Hoe langer, hoe donkerder de siroop zal zijn.

Kandijsiroop kunnen we onder andere gebruiken bij het brouwen van een dubbel of een quadrupel / strong ale. Er zijn overigens ook lichtere varianten siroop die je weer bij een tripel of blond kunt gebruiken.

De verschillende kleuren van bier

Hieronder een klein overzicht van de verschillende kleuren bij een bepaald EBC. Een blond bier zal dus rond de 9 EBC liggen. Een goede stout komt al snel in beeld vanaf de 120 EBC.

EBC waardenKleur
4Bleek
6Lichtblond
9Blond
12Blond / Geel
12-20Goud
20-30Amber
30-45Koper
45-75Donker koper / Bruin
75-120Zeer donkerbruin (doorschijnend)
>120Zwart (niet doorschijnend)

Zelf de kleur van het bier berekenen

Voor de berekening heb ik de manier overgenomen van de brouwtool die ik gebruik om recepten samen te stellen. Helaas is deze tool Amerikaans en zijn er wat conversies nodig om alles in het metrieke stelsel te krijgen. Desalniettemin werkt deze berekening voor de kleur van het bier prima en is deze vrij goed te begrijpen.

De methodiek gaat uit van MCU (Malt Color Units). Dit getal wordt afzonderlijk per moutsoort (en ook suikers) berekend. Daarna worden alle punten opgeteld.

formule:

MCU = ( kleur in °Lovibond  x  (mout in kilogram x 2,205 ) ) / ( volume in liters x 0,264 )

Hierbij is het getal 0.264 de conversie van liters naar gallon en 2.205 is de conversie van kilogram naar pounds (lbs).

Per vergistbare stof voeren we de formule uit. Vervolgens tellen we alle resultaten bij elkaar op. Daarna rekenen we de totaalwaarde MCU om naar SRM.

formule:

SRM = 1,49 * (MCU ^ 0,69 )

Deze kunnen we vervolgens converteren naar een waarde in EBC (=SRM x 1,97). In het kort is dit de manier om de kleur van jouw bier te berekenen.

Rekenhulp: Kleur omrekenen

Met deze rekentool reken je eenvoudig de kleurwaarde om van en naar EBC, SRM en Lovibond.


Een kleine disclaimer: de hierboven beschreven berekening voor de kleur van het bier is een benadering. Het is voor hobbybrouwers namelijk vrij lastig om de exacte kleur te bepalen. Er bestaan hulpmiddelen, zoals kleurkaarten, die je ter referentie kunt gebruiken. Ook hierbij zijn afwijkingen mogelijk: lichtinval of het glas kan invloed hebben op de uiteindelijke waarneming.



Geef een reactie