Zowel een porter als een stout zijn mooi donker van kleur. Daarnaast wordt je als snel verleid door een mokka kleurig schuimkraag. Beide bierstijlen drink ik daarom erg graag. Maar wat zijn nu de verschillen tussen de porter en stout?
Dan heb je ineens twee bierstijlen die qua kleur en smaakprofiel heel erg op elkaar lijken. Daarom zijn ze misschien ook wel aan elkaar gewaagd. Als je het een bierliefhebber vraagt, dan kan deze niet altijd snel de verschillen opnoemen.
Neem ook het drinkgedrag over de laatste jaren. De porter is een tijdje minder populair geweest, terwijl de stout en dan met name de zwaardere variaties best bekend zijn bij het bierdrinkende publiek.
Persoonlijk zit voor mij het verschil tussen de porter en stout in het karakter. Zo vind ik een porter doordrinkbaar en niet al te vol. Het heeft de smaak van gebrande koffietonen en misschien zelfs een vleugje chocolade. En bij stout bieren denk ik meteen aan een volmondiger bier. Eentje dat rustig gedronken moet worden en waar je een soort van op moet kauwen. En qua smaak doet denken een goede stevige kop koffie met een vleugje chocolade.
Korte geschiedenis van de porter
De porter is in de achttiende ontstaan in London, Verenigd Koninkrijk. Het bier kwam voort uit de brown ale en was donker van kleur. Verder was het bier niet al te zwaar met in de smaak geroosterde mout en gebrande smaaktonen.
Dat alles maakte het bier erg populair bij de kruiers, ook wel porters genoemd. Vanwege de hogere voedingswaarde en sterke smaak dronken deze kruiers het bier graag.
In de loop van de tijd zijn de brouwers gaan variëren op de bierstijl. Er kwamen varianten die hoger waren in alcohol. Deze bieren werden stout-porter genoemd, later werd dit afgekort naar stout.
De afgelopen jaren zijn (craft) brouwers helemaal los gegaan met deze donkere stout bieren. En dan met name de hele zware varianten, zoals de Russian Imperial Stout. RIS-bieren worden vrij vaak gelagerd op houten vaten.
Het verschil tussen de porter en stout
Allebei zijn ze donker van kleur en hebben een verbonden geschiedenis. Toch zijn er mijn inziens een aantal verschillende te herkennen. Zeker bij de varianten waar niet helemaal los is gegaan met allemaal speciale ingrediënten.
Neem nu een ‘eenvoudige’ porter. Deze is over het niet compleet zwart van kleur. Tegen het licht gehouden vind ik het meestal een redelijk bruin bier, met soms een dieprode gloed. De body is daarnaast niet al te vol, meestal is deze medium. Verder zijn er in de smaak vooral smaken van koffie, tonen van chocolade met soms zelfs zoete uitschieters naar toffee en karamel te herkennen. Qua bitterheid vind ik gemiddeld porter redelijk mild.
Zet je hier een stout tegenover, zoals een Extra Stout (denk bijvoorbeeld aan die van Jopen), dan merk je een verschil. De kleur is vaak al zwarter, ook als je deze tegen het licht houdt. De body vind ik over het algemeen ook al wat steviger. Pakken we de smaak dan herken je wel de bittere smaak en gebrande tonen. Daarnaast ook veelal koffie en chocolade en met een beetje geluk iets van drop.
Smaakprofielen van de porter en stout
Voor het brouwen van beide stijlen wordt naast geroosterde mout ook gebrande mouten gebruikt. Voorbeelden hiervan zijn zwarte mout, maar ook chocolade en koffiemout zijn prima te gebruiken.
Wil je een karamelachtig of nootachtig karakter in het bier, dan is het gebruik van bijvoorbeeld bruine mout een goede optie. Dit past qua smaak over het algemeen prima bij een porter. Maar als brouwer heb je natuurlijk alle vrijheid, dus waarom niet ook gewoon toevoegen bij het brouwen van een lekkere stout?
Het alcoholpercentage voor zowel de porter als de stout ligt tussen de 4% en de 14%. Ook hier dus zit niet echt een verschil tussen de stout en porter. Als dat verschil er al was, dan is deze over de tijd al redelijk gelijk getrokken.
Porter profiel
In eerste instantie lijkt een porter een donkerbruine tot zwarte kleur te hebben. Laat je niet misleiden, want als je het bier tegen het licht houdt, dan gaat de kleur meer richting donkerrood tot bruin. Verder heeft het in de neus een bepaalde frisheid met de geur van gebrande mout met hinten van karamel, chocolade en koffie. Daarnaast is het vol van smaak met een lichte zoetheid en een kleine gebrande bitterheid.
Ga je hem zelf brouwen, dan leent een porter bier zich heel goed tot het gebruik van de speciale ingrediënten. Denk bijvoorbeeld aan de toevoeging van zoethout. Of maak een smoked porter waarbij je gebruik maakt van rookmout. Erg smaakvol als je het subtiel doet.
Bij het brouwen wordt bijna altijd een bovengist gebruikt. Er is echter een uitzondering en dat is de Baltic Porter. Deze wordt namelijk gebrouwen met een ondergist. Andere varianten zijn een Robuuste, English en American Porter.
Enkele voorbeelden: Anchor Porter van Anchor Brewing, Must Kuld van Põhjala en Hamer&Sikkel van Brouwerij de Molen.
Stout profiel
Stout bieren zijn over het algemeen toch wel iets donkerder dan porters. Daarnaast is de gebrande smaak wat uitgesprokener aanwezig. Verder kunnen stouts wat bitterder en droger zijn. Hier zit in mijn ogen toch wel het grote verschil tussen de stout en de porter.
Varianten van de stout zijn de Irish Extra, Sweet, Oatmeal, (Russian) Imperial, American en de Milk Stout. Voor de laatste variant wordt lactose (melksuiker) gebruikt. Lactose wordt niet omgezet tijdens de vergisting en dat zorgt voor een vollere en zoetere smaak.
Net als bij de porter kun je ook hier helemaal los gaan met de ingrediënten. Voeg bijvoorbeeld eens marshmallows toe bij het maischen. Of wat te denken van kokossnippers? Ook toevoegingen van koffie en chocolade wordt regelmatig gedaan. En heb je nog Maple Syrup in de kast staan? Waarom niet.
Enkele voorbeelden: Extra Stout van Jopen, Guinness Draught Stout en Breakfast Stout van Founders.
Herkent de ‘jury’ een verschil tussen porter en stout?
Soms is het een kwestie van kijken naar wat het Bierkeurmeestersgilde (BKG) in zijn richtlijnen heeft opgesteld. Wellicht is hier een duidelijk verschil op te halen tussen de porter en de stout. Het BKG leidt mensen op tot bierkeurmeester en deze keurmeesters jureren bieren bij onder andere brouwwedstrijden.
| Stout | Porter | |
|---|---|---|
| Subtypen | Irish Dry Stout, Milk (Sweet) Stout, Oatmeal Stout, Export Stout, Russian Imperial Stout | Porter, Baltic Porter |
| Begin SG | 1036 – 1100 | 1045 – 1080 |
| Alcoholpercentage | 3,0 – 11,0% | 4,5 – 9,0% |
| Kleur | 50 – 400 EBC | 50 – 230 EBC |
| Bitterheid | 20 – 90 EBU | 25 – 50 EBU |
Misschien is het wel interessant om te kijken wat de Amerikaanse tegenhanger, de BJCP, qua specificaties vertelt. Het eerste dat opvalt is dat er in de BJCP Style Guidelines iets meer Stouts zijn opgenomen. Nu heb ik de specificaties van 2021 genomen, daar waar die van het BKG uit 2019 dateert.
| Stout | Porter | |
|---|---|---|
| Subtypen | Irish Stout, Irish Extra Stout, Sweet Stout, Oatmeal Stout, Tropical Stout, Foreign Extra Stout, American Stout, Imperial Stout | English Porter, Baltic Porter, American Porter |
| Begin SG | 1036 – 1115 | 1040 – 1090 |
| Alcoholpercentage | 3,8 – 12,0% | 4,0 – 9,5% |
| Kleur | 43 – 80 EBC | 34 – 80 EBC |
| Bitterheid | 20 – 90 EBU | 18 – 50 IBU |
Op basis van bovenstaande gegevens durf ik voorzichtig te concluderen dat de bitterheid en het alcoholpercentage over het algemeen bij een stout wat hoger kan liggen. We hebben het in dit geval vooral over de Imperial Stout. Bij het BKG maar de kleur zelfs vele malen donkerder liggen dan bij het BJCP.
Tenslotte
Dankzij de geschiedenis zijn de verschillen tussen beide stijlen wel redelijk subtiel te noemen. Ga je echter hoger in het alcoholpercentage en kijk je naar de precieze bierstijl die daar bij hoort, dan wordt het verschil tussen de stout en porter al snel iets groter.
Voor mij maakt het eigenlijk niet zo veel uit. Want ik mag graag genieten van een goede porter en ook voor een stout loop ik niet weg. Laat maar komen dus!
