Aan de slag met een brouwrecept

Brouwen is alchemie. Maar wat maakt een biertje nu een biertje? Alles begint met de ingrediënten die je nodig hebt een bier te brouwen. Alle te doorlopen stappen moeten daarnaast helder beschreven staan in het zogeheten brouwrecept.

Als je gaat brouwen, dan heb je recept nodig. In zo’n brouwrecept staan namelijk de benodigde ingrediënten beschreven. Maar ook het te volgen maischschema en eventuele condities voor de vergisting.

Aan de hand van zo’n brouwrecept en de verslaglegging in het logboek moet je dus in staat zijn om het recept nog een keer te gaan brouwen. En zo kun je op basis van het logboek het recept verder aanpassen of de condities tijdens de brouwdag bijsturen.

Wat staat er in een brouwrecept?

Er zijn niet veel richtlijnen die voorschrijven wat er precies in een brouwrecept moet staan. Maar een recept moet de basis zijn om nogmaals te kunnen brouwen. Dit zijn de details die je zeker nodig hebt:

• Het volume van het te brouwen bier
• Het brouwzaalrendement
• De ingrediënten die je nodig hebt
• Het maischschema
• Het hopschema
• Eventuele extra stappen die gezet zijn

Begin met een bestaand recept

Als je voor het eerst gaat brouwen, dan is het raadzaam om te beginnen met een brouwpakket. Hierin staat alles namelijk goed uitgelegd. Je hoeft zelf nergens over na te denken en leert op een goed beschreven manier het brouwproces wat beter kennen.

Een goede volgende stap is om vervolgens een bestaand brouwrecept te zoeken om te gaan brouwen. Je haalt dan zelf de ingrediënten in huis. Hiervoor zijn overigens voldoende webshops te vinden. Nu wordt het al wat spannender.

Door recepten te kiezen voor bieren die jij goed kunt waarderen wordt je het ambacht beetje bij beetje meester. Een goede volgende stap is om vervolgens te gaan experimenteren met het recept. Kies bijvoorbeeld voor andere moutsoorten, hoppen of een andere gist. Zo zie je namelijk wat het effect van verandering kan zijn.

Zelf een recept samenstellen

Bij het samenstellen van een recept kun je inspiratie putten uit bestaande recepten uit brouwboeken of van het internet. Je pakt dan een recept en gaat deze brouwen of je doet wat aanpassingen om te kijken wat het effect ervan is.

Door het gebruik van recepten en het brouwen bouw je ervaring op. Een goede manier om de soorten hop en mout te leren kennen is het brouwen volgens het SMaSH principe. Hierbij brouw je slechts met een soort hop en een moutsoort. Zo proef je gelijk het effect terug in het uiteindelijke bier.

Een brouwrecept zorgt voor houvast en biedt je de mogelijkheid om te experimenten. Experimenteren is natuurlijk leuk, maar verwacht niet dat je een witbier kunt brouwen met donker mout.

Hoe moet je beginnen?

Een van de belangrijkste dingen is: denk altijd na over wat je wilt brouwen. Blijf altijd bij jezelf. Kortom: als je niet van een porter houdt, kies dan geen recept om een porter te brouwen.

Als je een stijl voor het eerst gaat brouwen, doe dan vooral research. Proef enkele bieren in de specifieke stijl en schrijf op wat je ziet en proeft. Is het bier moutig of juist heel erg hoppig. Dat zijn details die handig zijn bij het maken van je eigen receptuur.

Ga daarnaast op zoek naar inspiratie. Zoek dus brouwrecepten van anderen en kijk welke ingrediënten gebruikt worden. Wordt er bijvoorbeeld suiker toegevoegd? Dan kun je dit ook overwegen.

Hetzelfde geldt voor kruiden en specerijen. Als je zelf niet van koriander houdt, dan mag je dit natuurlijk weglaten uit het recept. Brouw dus vooral wat je zelf lekker vindt.

1. Kijk wat je in huis hebt

Soms kun je leuke dingen brouwen met de spullen die je nog in huis hebt. Probeer hier rekening mee te houden. Ter variatie zou je nog andere mouten kunnen bestellen.

Persoonlijk vind ik bieren met rogge erg lekker, dus dat zou ik een volgende keer willen toevoegen. Je kan natuurlijk ook gek doen en bijvoorbeeld een peper toevoegen aan je bier in wording.

2. Leg alles vast

Beschrijf tijdens het brouwproces altijd de stappen die je hebt doorlopen in een logboek. Dit betekent ook dat je moet vast leggen welke ingrediënten je hebt gebruikt en wat het eindresultaat was.

Als je een foutje maakt of je besluit om niet te spoelen, om wat voor reden ook, schrijf dit op. Misschien dat het foutje of de beslissing net die ene bepalende nuance aan het biertje geeft.

3. Ga vervolgens experimenteren

Nadat je de eerste batch hebt gebrouwen is het leuk om te gaan experimenteren met het recept dat je voor die ene batch hebt gebruikt. Experimenteren is natuurlijk niet alle ingrediënten omgooien; de basis is namelijk belangrijk.

Wat je kunt doen is de samenstelling iets wijzigen. Gebruik bijvoorbeeld iets meer hop of een iets andere hop. Andere dingen die je kunt doen zijn:

• Verander de mout samenstelling, voeg een bepaalde mout toe of pas de hoeveelheid aan.
• Speel met het maisch schema. Dit kan invloed hebben op de body of het alcoholpercentage.
• Pas de gebruikte hopsoorten aan of juist de hoeveelheid hop die je gebruikt.
• Gebruik een ander gist tijdens de vergisting.
• Ga lageren op houtsnippers of voeg iets anders toe tijdens de vergisting. Eventueel kun je een batch opsplitsen om verschillende varianten te maken.

Kun je een recept eigenlijk schalen?

Soms wil je net even een ander volume brouwen dan het recept aangeeft. Het recept is bijvoorbeeld gemaakt voor 10 liter en je wilt eigenlijk 20 liter brouwen. Of andersom waarbij het recept juist voor 20 liter is, maar je hebt als doel om 5 liter te brouwen. In beide gevallen schaal je het brouwrecept gewoon naar rato. Wat je doet is alles delen of juist vermenigvuldigen tot het volume dat je wilt gaan maken.

Kortom: wil je de helft van het recept brouwen, dan deel je gewoon alles door de helft. Wil je het dubbele brouwen, dan verdubbel je de ingrediënten gewoon.

Omrekenen van een recept uit een ander maatsysteem

Toen ik begon met brouwen had ik materiaal dat was toegespitst op gallons. Hierop heb ik destijds een aantal recepten uitgekozen. Het nadeel van gallon recepten is dat de hoeveelheden niet in grammen en kilo’s zijn. Maar eerder in ounces en pounds. Dit soort eenheden maakt het opschalen van een brouwrecept soms wat lastiger.

Wat ik ontdekt heb is dat het exact omrekenen naar ons eigen stelsel van kilo’s en grammen tot rare getallen gaat leiden. Iemand gebruikt bijvoorbeeld 1 ounce van een bepaalde hopsoort. Dat is omgerekend zo’n 28,35 gram. Zelf is de kans groter dat je uit zou gaan van een rond getal zoals 30 gram.

Het blijft hierbij dus een beetje spelen met de hoeveelheden nadat je het brouwrecept hebt omgerekend.

Metriek stelsel	US stelsel
1 gram	0.035 oz
28,35 gram	1 oz
1 kilo	2,20 lbs
454 gram	1 lbs
1 liter	0,26 gallons
3,78 liter	1 gallon

Help het brouwzaalrendement ligt hoger dan het mijne

Als het brouwzaalrendement in het brouwrecept hoger ligt dan het jouw, dan kun je in dat geval twee dingen doen. Het recept gewoon brouwen zoals het is en zien waar het schip strand. Misschien wordt het bier sterker dan verwacht of in het andere geval juist lichter dan het recept aangeeft.

Het alternatief is het brouwrecept omrekenen naar je eigen rendement. Als het aangegeven rendement 75% is, maar je haalt zelf altijd 63%, dan is het een kwestie van omrekenen. Mijn advies is om hierbij brouwsoftware te gebruiken. Je voert hier het recept in en kunt het vervolgens aanpassen naar je eigen brouwzaalrendement.

Bovendien geeft brouwsoftware zoals brewfather je ook een goede mogelijkheid tot het opschalen van een recept. Het is een kwestie van volume aangeven en je krijgt de juiste hoeveelheden.

Mijn eigen ervaring

Zelf heb ik ooit een recept genomen uit het boek brouw het zelf en daar vervolgens mijn eigen draai aangegeven. De reden hiervoor was dat ik net een aantal andere ingrediënten in huis had dan beschreven werd in het oorspronkelijke recept. Het resultaat was overigens een redelijk goede pils.

Vandaag de dag zoek ik bij bierstijlen die ik nog niet eerder heb gebrouwen altijd brouwrecepten ter inspiratie. Ik kijk dus hoe deze recepten zijn opgebouwd. Daarna stel ik zelf een recept samen op basis van dat wat ik in huis heb.

Blijf het brouwrecept bijschaven

Brouwen blijft in mijn optiek altijd een kwestie van bijschaven. Spelen met ingrediënten en het vastleggen van de gevolgde stappen, zodat je iets hebt om bij te schaven. En soms heb je niet exact alles in huis om het recept te volgen en dan is variatie een oplossing.

En dan nog een laatste kleine tip: Het beste bier is goed in balans. Een bittertje wordt goed in stand gehouden door een moutigheid. Bij elk uitschieter in smaak of aroma hoort dus eigenlijk iets dat het weer balans brengt.

Mijn tips voor de beginnende brouwer

Als je zelf thuis begint met het brouwen van bier komt er misschien best wel veel nieuwe informatie op je af. Over de jaren heen ben ik verschillende tools en dingen gaan gebruiken. Hierbij mijn tips:

Gebruik (goede) brouwsoftware. Dit helpt je namelijk goed met het maken van je recepten. Daarnaast maakt het je brouwdag inzichtelijk. Een online dienst die ik graag mag gebruiken is brewfather.

Er zijn best veel webshops waar je brouwspullen kunt inslaan. Ik heb zelf wel goede ervaringen met brouwland. Het is een Belgische webwinkel, maar ze hebben ook een fysieke winkel. Verzending is over het algemeen vrij snel, dus je hoeft niet lang te wachten op de je spullen.

Verder heb ik nog wat tips en bronnen voor je op een rijtje gezet. Hopelijk helpt deze pagina je verder in het zetten van de eerste stappen in het brouwen van bier.